Povodom obilježavanja 69. godišnjice osnivanja, Historijski arhiv Sarajevo postavio je u srijedu u Bosanskom kulturnom centru izložbu “Dokumenti o Bosni i Hercegovini u zbirci “Varia” čiji je autor viši arhivist Admir Nezirović.
Radi se o izložbi na kojoj je, kao dio promocije analitičkog inventara te arhivske zbirke, prikazan dio dokumenata iz njenog bogatog fundusa.
Autor je zvanično otvorio izložbu i kazao da je Zbirka “Varia” jedan od najznačajnijih fondova u posjedu Historijskog arhiva Sarajevo. Sadrži 682 dokumenta nastala od 1829. do 1963. godine, raspoređena u 23 arhivske kutije.
Izdvojio je, među ostalim, dokument poput onog koji se odnosi na prvu naredbu komandanta austrougarskih okupacionih trupa generala Filipovića koje je izdao po ulasku austrougarskih trupa u Sarajevo kao i pismo srbijanskog jezikoslovca Vuka Karadžića iz 1829. godine koje je pisao slovenskom jezikoslovcu Jerneju Kopitaru, tadašnjem direktoru biblioteke u Beču.
Direktor Historijskog arhiva Sarajevu Fuad Ohranović osvrnuo se na 69 godina neprekidnog rada Historijskog arhiva Sarajeva u čijim depoima se čuva vrijedna građa koja se odnosi na Sarajevo i BiH u svim epohama koje su obilježile njenu historiju. Za narednu godinu najavio je pojačati aktivnosti i tako dostojno obilježiti 70 godina od postojanja Arhiva.
Zbirka “Varia” nastala je od dokumenata otkupljenih od ranijih vlasnika, te od dokumenata koje su raniji vlasnici poklanjali Arhivu. Određeni broj dokumenata iz zbirke izdvojen je iz raznih drugih fondova Arhiva, jer je prilikom sređivanja utvrđeno da tamo ne pripadaju ni sadržajno, a ni po porijeklu.
Zbirka “Varia” do 1969. godine nosila je naziv “Zbirka poklona i otkupa”, te su prilikom reorganizacije te zbirke izdvojene fondovske cjeline i ostavljeni dokumenti koji nemaju organsku vezu ili nisu iste provenijencije, kao i neke manje cjeline i dijelovi drugih, manjih, fondova.
Najmanji broj dokumenata u toj zbirci datira iz osmanskog perioda. Međutim, mogu se naći značajni dokumenti kao što su novine “Bosna” iz 1868. godine, izvještaj fra Mije Gujića o stanju katoličkih i ostalih škola upućen carsko-kraljevskom generalnom konzulu za Bosnu i Hercegovinu iz 1871. godine.
Dolaskom austrougarske vlasti u Bosnu i Hercegovinu dolazi do povećane produkcije građe koja se odnosi na državnu upravu, pa i zbirka “Varia” sadrži veliki broj dokumenata iz tog perioda. Iz istog perioda, u zbirci “Varia”, je veliki broj dokumenata Gradskog poglavarstva u Sarajevu, pisama, statističkih podataka, rukopisne građe, izvještaja o stanju u BiH, tapija o posjedima, izvještaja sa suđenja, sudskih presuda i drugih spisa.
Dokumenti zbirke “Varia” iz perioda Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno Kraljevine Jugoslavije uglavnom se odnose na građu Gradskog poglavarstva u Sarajevu, iako su u zbirci i politički pamfleti, kako protiv vlasti tako i protiv specifičnih stranaka i ličnosti kao što je slučaj s pamfletima protiv Jugoslavenske muslimanske organizacije i njenog predsjednika Mehmeda Spahe.
U zbirci je i nekoliko saopćenja ustaške organizacije i njenog poglavnika Ante Pavelića, te veliki broj pisama i dopisnica upućenih bh. književniku Aliji Nametku od raznih javnih i kulturnih djelatnika tog perioda. Od ostalih dokumenata iz tog perioda značajnim se može nazvati i spisak od 111 ljekara koji imaju pravo obavljati privatnu ljekarsku praksu u Sarajevu.
Od dokumenata iz zbirke “Varia” iz perioda tzv. Nezavisne Države Hrvatske (1941.-1945.) uglavnom se radi o izvještajima, proglasima, rezolucijama, te prepiskama. Među tim dokumentima je i pismo Mustafe Mulalića upućeno muslimanima iz štaba zapovjednika četničkog pokreta Draže Mihailovića, rezolucija istaknutih Muslimana vlastima tzv. NDH, te izvještaj Munira Šahinovića Ekremova upućen poglavniku Anti Paveliću u kojem se govori o teškim prilikama u gradu Sarajevu i o ugroženosti grada od komunista. Među dokumentima iz tog perioda nalazi je i elaborat pod naslovom “Bosna i Hercegovina u II svjetskom ratu” koji je napisao Muhamed Hadžijahić.
Među važnim dokumentima u toj zbirci je i primjerak lista “Handžar” koji je izlazio u vrijeme okupacije, te novine “Vijesti” koje su izlazile neposredno pred oslobođenje države u izdanju propagandnog odjeljenja III korpusa Jugoslavenske armije.
Dokumenti u zbirci “Varia” koji potječu iz vremena Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije tj. nakon oslobođenja države 1945. godine većinski se odnose na izvještaje, članke i prepisku.
Među ostalim tu je i spisak imena 3.500 Jevreja koji su ubijeni u Sarajevu u toku okupacije, no taj spisak je nepotpun jer je u tom periodu ubijeno oko 7.000 sarajevskih Jevreja. Tu je i popis sarajevskih ulica, trgova, čikmi i mostova koji je sačinio Kosta Mandić, kao i obilje zanimljive arhivske građe vezane za grad Sarajevo i BiH.
Izložba “Dokumenti o Bosni i Hercegovini u zbirci “Varia” postavljena je u Bosanskom kulturnom centru, a otvorena je u okviru Dana Kantona Sarajevo.
(FENA)
Na današnji dan se navršava 121 godina od katastrofalne poplave, takozvanog “Velikog povodnja” rijeka Drine, Lima, Ćehotine i Rzava, u kojem su teško stradali Foča, Goražde, Višegrad i selo Skelani u općini Srebrenica, te sembersko podrinje od Zvornika do ušća Drine u Savu kod Rače, a jedan grad – Rudo – izbrisan je sa lica zemlje.
Nivo rijeke je dosegao 16,40 metara, te prekrio most za čitavih 160 centimetara. Kada se voda počela povlačiti 11. novembra, ubrzo se ukazala stara ćuprija, ali bez kamene ograde, koju je bujica odnijela.
Od varošice je nakon “Velikog povodnja” uspravno ostao samo minaret džamije Mustafe paše Sokolovića, osnivača ovog gradića.
